Яагаад би “бэлэн үү” гэж асуув гэвэл, энэхүү түүвэрт орсон шүлгүүдийг нэвт сүлбэн гарсан яруу найрагчийн амин учирт миний асуултын учиг оршиж буй юм. Ном бүхэнд, тэр дундаа яруу найргийн бүтээл бүрт илэрхий бус боловч мэдэгдэхүйцээр оршин байдаг амин учрыг мэдэрч чадахгүй бол дахиад эхнээс нь унших хэрэгтэй болдог юм.

“Монгол тулгатны зуун эрхэм”-ийн үндсэн шторкны тамга бичвэр сүүлийн дугаарт “Дэлхийн монголчууд” болж солигдсоныг үзэгчид анзаарсан байх.

Монгол хэл, бичиг соёл бага, дунд, дээд боловсрол олж буй хүн бүхэн Д.Нацагдоржоор хэсэг хэсэг өвчилдөг. Анх Цагаан толгой үзэж төгссөний дараа ”Хэнз хурга”, дунд сургуульд ”Миний нутаг” шүлгээр, их сургуулийн нэгдүгээр курст ”Харанхуй хад” өгүүлэгийн задаргаагаар... гэхчлэн. Ганцхан бид ч тэгдэг юм биш юм билээ.

Бүр 80-аад оны сүүл үед “Монголын залуучууд” сонины сэтгүүлч Б.Галаарид хөгжлийн бэрхшээлтэй ахлах ангийн охин Д.Бадамхандын тухай анхлан бичиж, түүнийг Зөвлөлтөд эмчлүүлэх зардалд нь нэмэр хандив өргөхийг орон даяар уриалж байсныг санаж байна. Миний мэдэх анхны хандивын хөдөлгөөн тэр байлаа.

Огт санаандгүйгээр залуу намуудын “Ардчилсан холбоо” эвсэл 1996 оны сонгуульд яллаа. Эвсэлд МҮАН зонхилж, МСДН , МНН-ууд багтаж байв. МҮАН өмнө нь 1992 онд МоАН, МVДН , МСМН, Нэгдсэн Намуудын нэгдлээс бий болсон юм.

Ганц бие эмэгтэйчүүдийн тухай хүүрнэлээ нөхөртэй бүсгүйн түүхээр эхлэхээр шийдлээ. Ц. зургаан жил ханилсан ханьтайгаар барахгүй хоёр хөөрхөн охинтой.

МУИС-ийн дэд профессор, доктор С.Даваасүрэн бид хоёрын “нээлттэй үлдээсэн” ярилцлага үргэлжилж байна. Гурав дахь ярилцлагаас хойш яг сарын хугацаа өнгөрчээ. Хэн хэний маань тус тусын ажил төрөл, аж амьдралын завдал тааралгүй ингэтэл удсандаа уншигчдаасаа хүлцэл өчье.

Дүр байнгын хувиралд оршдог. Дүр бол хүн. Хором мөч тутамд хүн өөрийг нь өөрчилж, хувиргаж байдаг учрал тохиолдлуудтай нүүр тулж, туулан гардаг. Баяр жаргал, гуниг шаналал, өширхөл хонзогнол, үзэн ядалт, урван тэрслэлт, ер бүхий л хэв шинжээр нөлөөлдөг тэрхүү учрал тохиолдлуудынхаа эрхээр хүмүүс цаг ямагт дараа дараагийн алхмууд руу гишгэлэн гарцгаана.

Зургадугаар сард УИХ-ын сонгууль болно. Тун богино хугацаа үлдлээ. Аймаг, нийслэлийн хурлуудынхыг тооцолгүйгээр, зөвхөн УИХ-ын сонгуулийн хүрээнд бид ямар хэмжээний хөрөнгөөр “найрлах”-ыг энэ жил Үндэсний Аудитын газар тогтоосон. 2012 онд энэ зардлыг Сонгуулийн ерөнхий хороо баталж байсан юм.

Уншигчиддаа амласан ёсоор МУИС-ийн дэд профессор, доктор С.Даваасүрэн бид хоёр эдийн засгийн хөгжилд иргэдийн оролцоо, түүн дотроо жендерийн асуудлыг хөндөх учиртай байсан.